Aktualność artykułu została zweryfikowana według stanu prawnego na dzień 19.07.2022 r.

Nie ulega wątpliwości, jak istotną kwestię stanowi dla studentów temat stypendiów. Art. 86 ust. 1 Ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i wauce z dnia 20 lipca 2018 roku gwarantuje słuchaczom studiów możliwość ubiegania się o przyznanie sześciu różnych form wsparcia finansowego od uczelni. Są to kolejno:

• stypendium socjalne;
• stypendium dla osób niepełnosprawnych;
• zapomoga;
• stypendium sektora.

Warto przy tym jednocześnie zauważyć, że istnieją również dwie inne opcje uzyskania wsparcia finansowego, niebędące już w gestii uczelni, a jednak w dalszym ciągu gwarantowane przez Ustawę:

• stypendium finansowane przez jednostkę samorządu terytorialnego;
• stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie finansowane przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną.

W niniejszym artykule podejmiemy problem przyznawania pierwszych czterech form wsparcia finansowego, będącego w gestii Uczelni. Rok do roku znaczna część słuchaczy studiów stacjonarnych oraz niestacjonarnych ubiega się o przyznanie różnego rodzaju stypendiów. Niewielu jednak wie, jak odbywa się sam proces przyznawania świadczeń, a także kto tak naprawdę za tym stoi.

Z odpowiedzią na powyższe pytanie ponownie przychodzi nam Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Art. 86 ust. 3:

Na wniosek samorządu studenckiego świadczenia, o których mowa w ust.1 pkt. 1–4, są przyznawane przez komisję stypendialną i odwoławczą komisję stypendialną. Większość członków komisji stanowią studenci. Decyzję podpisuje przewodniczący komisji albo upoważniony przez niego wiceprzewodniczący komisji.

Ustawa wspomina o dwóch organach podejmujących decyzje w sprawach przyznania bądź odmowy przyznania powyższych świadczeń, są to: Komisja Stypendialna oraz Odwoławcza Komisja Stypendialna. Bardzo ważne jest także zaznaczenie, że większość członków komisji stanowią studenci. Podkreśla to niebagatelną rolę środowiska studenckiego przy przyznawaniu świadczeń na uczelni.

Przyznanie bądź odmowa przyznania świadczeń pomocy materialnej stanowi w rozumieniu ustawy art. 86 ust. 2 następuje w drodze decyzji administracyjnej, co prowadzi do konieczności stosowania zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. Właśnie dlatego konieczny jest podział na Komisję Stypendialną – pierwsza instancja oraz Odwoławczą Komisję Stypendialną – druga instancja.

Wyżej wspomniane zostało, że większość członków obu komisji stanowią studenci. Mają oni wobec tego decydujący głos zwłaszcza w przypadku przyznawania zapomogi. Jest to jedyna „otwarta” forma pomocy materialnej. Każdą sytuację tego typu rozpatruje się indywidualnie bazując – przeważnie – na przesłankach wskazanych w przepisach oraz opisie sytuacji przedstawionej przez studenta ubiegającego się o przyznanie świadczeń.

Na wielu uczelniach przepisy w wewnętrznych regulaminach świadczeń pomocy materialnej gwarantują studentom stanowiska Przewodniczącego oraz Wiceprzewodniczącego powyższych komisji. W takich sytuacjach do ich obowiązku należy przede wszystkim przewodniczenie posiedzeniom komisji, a także podpisywanie decyzji administracyjnych w sprawi przyznania lub odmowy przyznania świadczeń pomocy materialnej.

Studenci zaangażowani w prace Komisji Stypendialnej lub Odwoławczej Komisji Stypendialnej zajmują się aktywnym zbieraniem niezbędnych dokumentów od studentów ubiegających się o przyznanie świadczeń, a także przeliczanie punktów oraz dochodów w oparciu o obowiązujące regulacje prawne powszechnie obowiązujące (ustawy) oraz wewnętrzne (regulacje wprowadzane przez uczelnie).

Miejsca studenckie w obu komisjach uzupełniane są przez samorząd studencki działający na uczelni. Warto przy tym zauważyć, że brak studentów w komisjach całkowicie paraliżuje ich pracę. Nie do przecenienia są także działania samych samorządów, które aktywnie włączają się w prace nad regulaminami pomocy materialnej oraz kontrolują kwestie socjalne dotyczące studentów na uczelni, co wynika z ich ustawowej działalności.

Autor: Adrian Baranowski, Uniwersytet w Białymstoku